Ανακαλύψτε πώς ξεκίνησε η γραφιστική, την ιστορική της σημασία και την εξέλιξή της σε αυτό που είναι σήμερα.

Μπορούμε να πούμε ότι η ιστορία της γραφιστικής ξεκινά 30.000 χρόνια πριν, με τη μορφή ζωγραφιών σε σπήλαια και επιγραφών σε πηλό, βράχους ή τούβλα. Όμως, με τη μορφή που την ξέρουμε σήμερα ξεκίνησε να αναπτύσσεται στη σύγχρονη εποχή, γύρω στα τέλη του 1800.

Στην πραγματικότητα, μόλις το 1922 εμφανίστηκε ο όρος «γραφιστική». Επινοήθηκε από τον σχεδιαστή βιβλίων William Addison Dwiggins, και εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο δοκίμιό του «New Kind of Printing Calls for New Design» για να εξηγήσει τον τρόπο με τον οποίο οργάνωνε και διαχειριζόταν τα γραφικά στη δουλειά του.

Σήμερα, η βιομηχανία της γραφιστικής αποτιμάται σε περίπου 41,8 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως - και αναμένεται να συνεχίσει να αναπτύσσεται καθώς οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι σχεδιαστές συνεχίζουν να ανεβάζουν τον πήχη και να επαναπροσδιορίζουν τι είναι δυνατό.

Για να κατανοήσουμε πόσο έχει εξελιχθεί, ας ρίξουμε μια ματιά στα βασικά καλλιτεχνικά κινήματα που έχουν επηρεάσει την γραφιστική ανά την ιστορία.

Πρώτον, τι είναι η Γραφιστική;

Η γραφιστική είναι η τέχνη της οπτικής επικοινωνίας που συνδυάζει εικόνες, χρώματα και φόρμες για να μεταφέρει πληροφορίες στο κοινό. Μπορεί να παραχθεί σε οποιοδήποτε είδος επιφάνειας -χαρτί, καμβά, πέτρα, κεραμικά- ή όπως είναι ίσως πιο διαδεδομένο σήμερα- σε μια ψηφιακή οθόνη.

Επιγραφή και αφίσα με vintage σχέδια.

Παραδείγματα γραφιστικής μπορούν να βρεθούν σχεδόν οπουδήποτε—ιστοσελίδες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εφαρμογές, διαφημιστικές πινακίδες, διαφημίσεις, φυλλάδια και ούτω καθεξής.

Η Βιομηχανική Επανάσταση (δεκαετία 1760)

Η Βιομηχανική Επανάσταση στη δεκαετία του 1760, καλωσόρισε μια νέα εποχή στη γραφιστική. Καινοτόμες τεχνολογίες για την αύξηση της παραγωγής και των διαδικασιών παραγωγής αναπτύχθηκαν με πρωτοφανή ρυθμό, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού.

Η λιθογραφία, για παράδειγμα, ήταν μια από τις μεγαλύτερες τεχνικές εκτύπωσης της Βιομηχανικής Επανάστασης. Η λιθογραφία ήταν μια τεχνική εκτύπωσης που μετέφερε το (μαύρο) μελάνι του σχεδίου από μια πέτρινη ή μεταλλική επιφάνεια σε ένα φύλλο χαρτιού. Αυτή η καινοτομία έδωσε τη θέση της στη χρωμολιθογραφία, η οποία είναι ουσιαστικά έγχρωμη λιθογραφία.

Η γραφιστική και η παραγωγή διαχωρίστηκαν κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης.

Art Nouveau (δεκαετία 1890)

Η Art Nouveau (Νέα Τέχνη) έκανε την εμφάνισή της στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1890 περίπου έως τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως υποδηλώνει και το όνομά του, αυτό το κίνημα ήταν μια προσπάθεια εγκατάλειψης των παλιών στυλ του 19ου αιώνα και εναγκάλισης του νέου.

Αντί να χρησιμοποιεί σχήματα συμπαγή και σε σειρά, η Art Nouveau προσπάθησε να φέρει τον μοντερνισμό και την κομψότητα στο σχεδιασμό, που χαρακτηρίζεται από φυσικές φόρμες και λεπτές γραμμές. Ήταν ένα προοδευτικό στιλιστικό κίνημα εκείνη την εποχή, διαχωρισμένο από τη Βιομηχανική Επανάσταση και τις διαδικασίες μαζικής παραγωγής που την συνέχισαν.

Η Art Nouveau ενθάρρυνε τις ελεύθερες γραμμές που βασίζονται σε φυσικές φόρμες και καμπύλες.

Wiener Werkstätte (1903)

Καθώς όλο και περισσότερες εταιρείες άρχισαν να βλέπουν την αξία της γραφιστικής, δεν άργησε να δημιουργηθεί το «Wiener Werkstätte» στην Αυστρία (στα ελληνικά «το εργαστήριο της Βιέννης»—ένας παραγωγικός συνεταιρισμός που αποτελούταν από εικαστικούς καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένων ζωγράφων, αρχιτεκτόνων και των πρώτων γραφιστών του κλάδου.

Ο οργανισμός αυτός όχι μόνο διαμόρφωσε τη βιομηχανία αλλά συνέβαλε και στο στυλ του γραφικού σχεδιασμού. Η Wiener Werkstätte πυροδότησε μια τάση σχεδιασμού που χαρακτηρίζεται από μοντερνισμό, γεωμετρία, κυβισμό, «τετράγωνο στυλ», όπως απεικονίζεται παρακάτω, και έθεσε τις βάσεις για τα στυλ Bauhaus και Art Deco που θα ακολουθούσαν σύντομα.

Η Wiener Werkstätte γιόρτασε και αγκάλιασε την ομορφιά της γεωμετρίας.

Bauhaus (1919)

Η σχολή Bauhaus ιδρύθηκε από τον Walter Gropius το 1919 στη Γερμανία και βασίστηκε στην ιδέα της δημιουργίας ενός «Gesamtkunstwerk», δηλαδή ενός δημιουργικού ιδεώδους που περιλαμβάνει και συνδυάζει διαφορετικές μορφές τέχνης σε ένα συνεκτικό σύνολο.

Το Bauhaus πέτυχε, παράγοντας σχέδια που ενσωματώνουν το μινιμαλισμό, τα γεωμετρικά σχήματα και απλοϊκές, νέες γραμματοσειρές για να γίνει μια από τις κινητήριες δυνάμεις του μοντερνιστικού σχεδιασμού. Ενώ διήρκεσε μόνο δεκατέσσερα χρόνια, η επιρροή του παραμένει μέχρι σήμερα.

Το Bauhaus εγκαινίασε τη σύγχρονη εποχή του σχεδιασμού.

Art Deco (1925)

Το κίνημα Art Deco αναπτύχθηκε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο στο Παρίσι τη δεκαετία του 1920, και αποτέλεσε το απόλυτο σύμβολο αισιοδοξίας, περιλαμβάνοντας το πνεύμα των ζωηρών δεκαετιών του '20 και του '30.

Επηρέασε διάφορους δημιουργικούς κλάδους, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού, των εικαστικών τεχνών, της μόδας και της αρχιτεκτονικής.
Το Art Deco δανείζεται από πολλαπλές καλλιτεχνικές επιρροές και όχι από ένα μοναδικό στυλ. Ωστόσο, το στυλ Art Deco παραπέμπει στον μοντερνισμό, τη γοητεία, την κομψότητα, τη λειτουργικότητα και το μέλλον. Χαρακτηρίζεται από τη χρήση φωτεινών χρωμάτων, τη χρήση του χρυσού (ειδικά στην τυπογραφία Art Deco), τις ίσιες λείες γραμμές με σκληρές άκρες και τα γεωμετρικά σχήματα.

Το Art Deco γεννήθηκε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν το σχέδιο μπόρεσε να βρεθεί στο επίκεντρο.

Paul Rand (δεκαετία 1940)

Ο Paul Rand είναι ένας από τους πιο σημαντικούς γραφίστες του 21ου αιώνα και οι ιδέες και οι αρχές του συνεχίζουν να επηρεάζουν τους γραφίστες σήμερα.

Το 1947, ο Rand έγραψε το πρώτο του βιβλίο, Thought On Design, στο οποίο υποστήριξε ότι ένα καλό κομμάτι εμπορικής τέχνης έπρεπε να είναι και όμορφο αισθητικά. Εκτίμησε την αισθητική τελειότητα και την επικοινωνία, κάτι που αποδεικνύεται ίσως καλύτερα στα πιο διάσημα σχέδια εταιρικών λογότυπων, συμπεριλαμβανομένων των IBM, Ford, ABC, UPS και Yale.

Ο Paul Rand τόνισε την ανάγκη για λειτουργική-αισθητική τελειότητα στον εταιρικό σχεδιασμό.

Μεταμοντερνισμός (δεκαετία 1970)

Ο μοντερνισμός αντιπροσώπευε ένα ουτοπικό όραμα για την ανθρώπινη ζωή, την κοινωνία και την πίστη στην πρόοδο. Μέχρι τη δεκαετία του 1970, οι καλλιτέχνες άρχισαν να επαναστατούν ενάντια στις ιδέες των αξιών του μοντερνισμού.

Ο μεταμοντερνισμός γεννήθηκε στον σκεπτικισμό, αρνούμενος να αναγνωρίσει την εξουσία και οποιοδήποτε στυλ ή ορισμό του τι θα έπρεπε να είναι η τέχνη. Μια νέα εποχή ελευθερίας είδε τους καλλιτέχνες να αναμειγνύουν διαφορετικά στυλ και μέσα χρησιμοποιώντας νέες αντισυμβατικές, εξπρεσιονιστικές τεχνικές.

Ο μεταμοντερνισμός γκρέμισε καθιερωμένες ιδέες για την τέχνη και το σχέδιο, φέρνοντας μια νέα αυτογνωσία για το ίδιο το στυλ.

Η Ψηφιακή Εποχή

Η εισαγωγή των ψηφιακών εργαλείων έφερε επανάσταση στον τρόπο που δημιουργούμε ένα γραφικό σχέδιο. Μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα, η γραφιστική βασιζόταν σε διαδικασίες χειροτεχνίας. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του '90, οι ραγδαίες εξελίξεις στο ψηφιακό υλικό και λογισμικό άλλαξαν για πάντα τη γραφιστική.

Μέχρι το 1984, η Apple παρουσίασε τον υπολογιστή Macintosh, ο οποίος διέθετε ένα φιλικό προς το χρήστη περιβάλλον και προγράμματα όπως το MacPaint, το πρώτο ευρέως διαθέσιμο πρόγραμμα ζωγραφικής bitmap στον κόσμο.

Η πρόοδος των ψηφιακών τεχνολογιών άλλαξε πλήρως τη γραφιστική.

Το MacPaint άνοιξε το δρόμο για πολλές καινοτομίες που σήμερα αποτελούν τη βάση προγραμμάτων όπως το Photoshop—το οποίο, παρεμπιπτόντως, κυκλοφόρησε και σε Mac το 1990. Το Photoshop, ένα λογισμικό επεξεργασίας γραφικών, επέτρεψε σε οποιονδήποτε να χειριστεί εικόνες και να κάνει επαγγελματικά σχέδια. Ωστόσο, βασικά προγράμματα όπως το Microsoft Paint έκαναν το γραφικό σχεδιασμό πιο διαθέσιμο στις μάζες.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η εξέλιξη της γραφιστικής από το τραπέζι σχεδίασης στην ψηφιακή οθόνη ήταν λίγο πολύ ολοκληρωτική.

Τελικές σκέψεις

Τώρα που ανατρέξαμε στην πλούσια ιστορία της γραφιστικής, είναι ίσως συνετό να ρωτήσουμε πώς μπορούν οι σχεδιαστές να προετοιμαστούν για το μέλλον.

Αν παίρνουμε κάτι από την ιστορία της γραφιστικής, αυτό είναι ότι ο σχεδιασμός εξελίσσεται και όλα τα κινήματα και τα στυλ, επικαλύπτονται και επηρεάζονται από αυτό που προηγήθηκε. Ο σχεδιασμός και οι τάσεις αναπόφευκτα αλλάζουν.

Πηγή: Shutterstock | Maria Baily
Μετάφραση: Κωνσταντίνα Τσαντίρη