Γράφει ο Fabrice Peltier – Designer, Eco-design Consultant

Ο κοινός παράγοντας σε πολλές γραφικές δημιουργίες, ειδικά στο σχεδιασμό συσκευασιών, είναι ότι συνήθως τυπώνονται σε μεγάλες ποσότητες για να καλύψουν τις απαιτήσεις των καταναλωτών. Ωστόσο, εστιάζοντας στη μείωση της κατανάλωσης υλικών συσκευασίας, σε μια κρίσιμη πτυχή φαίνεται να μην έχει δοθεί η ανάλογη σημασία: ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των μελανιών εκτύπωσης. Συχνά θεωρούνται ασήμαντα, όμως τα μελάνια που χρησιμοποιούνται διαδραματίζουν πιο ουσιαστικό ρόλο από ότι φανταζόμαστε, τόσο όσον αφορά τις οικολογικές τους επιπτώσεις όσο και το οικονομικό τους αντίτιμο.

Η κατανόηση της σύνθεσης του μελανιού αποκαλύπτει την πολύπλοκη φύση του, η οποία αποτελείται από πολλά συστατικά. Οι χρωστικές, παρέχουν τις ζωντανές αποχρώσεις που τραβούν την προσοχή και διαφοροποιούν τις μάρκες. Ο φορέας, ή συνδετικό υλικό, επιτρέπει στο μελάνι να προσκολλάται αποτελεσματικά σε διάφορες επιφάνειες. Επιπλέον, χρησιμοποιούνται βοηθητικά πρόσθετα για την ενίσχυση των ιδιοτήτων του μελανιού, εξασφαλίζοντας γρήγορους χρόνους στεγνώματος ή βελτιωμένη αντοχή στη φθορά.

Κάθε γραφικό στοιχείο, τυπογραφικός χαρακτήρας, σχήμα και χρώμα που επιλέγεται προσεκτικά για να μεταφέρει το επιδιωκόμενο μήνυμα, αντιπροσωπεύει μια συγκεκριμένη ποσότητα μελανιού που απαιτείται για την παραγωγή. Υιοθετώντας μια φιλική προς το περιβάλλον προσέγγιση γνωστή ως «οικολογική εκτύπωση» - Διαδικασία εξοικονόμησης μελανιού, οι σχεδιαστές μπορούν να δημιουργήσουν γραφικά σχέδια κορυφαίας ποιότητας ενώ ταυτόχρονα διαχειρίζονται την κατανάλωση μελανιού κατά τη διαδικασία εκτύπωσης.

Η προσέγγιση αυτή ενσωματώνεται καλύτερα κατά τα αρχικά στάδια ανάπτυξης σχεδιασμού, παρέχοντας ένα ενδιάμεσο βήμα που βασίζεται σε μια καλά σχεδιασμένη περιγραφική πρόταση. Ωστόσο, οι προοδευτικοί σχεδιαστές μπορεί επίσης να θεωρούν την οικολογική εκτύπωση ως αναπόσπαστο κομμάτι ολόκληρης της διαδικασίας σχεδιασμού, ακόμη και στη σύλληψη της εταιρικής ταυτότητας και των κατευθυντήριων γραμμών ενός εμπορικού σήματος.

Ο βασικός στόχος της οικολογικής εκτύπωσης είναι η βελτιστοποίηση της κατανάλωσης μελανιού χωρίς να επηρεάζεται η ποιότητα των δημιουργιών. Επιδιώκει να επιτύχει μια αρμονική ισορροπία μεταξύ της αποδοτικότητας των πόρων και της δημιουργικότητας. Παρόλο που οι αλλαγές που έγιναν στη χρήση μελανιού μπορεί να μην είναι άμεσα εμφανείς στους καταναλωτές ή τους αναγνώστες, οι επιτυχημένες πρωτοβουλίες οικολογικής εκτύπωσης έχουν αποδείξει τις δυνατότητές τους να ενισχύσουν την περιβαλλοντική αξιοπιστία ενός εμπορικού σήματος και να έχουν θετική απήχηση στο κοινό-στόχο.

Επιπλέον, η υιοθέτηση μιας φιλοσοφίας οικολογικού σχεδιασμού στις γραφικές τέχνες υπερβαίνει τη μείωση της κατανάλωσης μελανιού, αλλά περιλαμβάνει μια ολιστική προσέγγιση της περιβαλλοντικής διαχείρισης. Εφαρμόζοντας φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές στις διαδικασίες επιλογής υλικών και παραγωγής, οι σχεδιαστές μπορούν να μειώσουν σημαντικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της δουλειάς τους.

Συγκεκριμένα, η οικολογική εκτύπωση παρουσιάζει ένα συναρπαστικό πλεονέκτημα όσον αφορά την ανακύκλωση. Τα χαρτιά (graphic papers), που χρησιμοποιούνται ευρέως για υλικά συσκευασίας και προϊόντα μάρκετινγκ, υποβάλλονται σε διαδικασία απομελάνωσης κατά την ανακύκλωση για να διασφαλιστεί η καθαρότητα του χαρτιού που προκύπτει. Ελαχιστοποιώντας τις ποσότητες μελανιού που χρησιμοποιούνται στην εκτύπωση, τα χαρτιά με οικολογική εκτύπωση διευκολύνουν τη διαδικασία απομελάνωσης, μειώνοντας την κατανάλωση χημικών ουσιών και την ενέργεια που απαιτείται για την αφαίρεση μελανιών από το ανακυκλωμένο υλικό. Αυτό, με τη σειρά του, ελαχιστοποιεί την παραγωγή απορριμμάτων και συμβάλλει σε μια πιο βιώσιμη κυκλική οικονομία.

Για τους ιδιοκτήτες εμπορικών σημάτων που στοχεύουν στη μείωση του κόστους, η οικολογική εκτύπωση προσφέρει μια πιθανή πηγή εξοικονόμησης. Η χρήση μικρότερης ποσότητας μελανιών επηρεάζει άμεσα τα έξοδα και η επιλογή της εκτύπωσης CMYK - ή ακόμα και CMY - μπορεί να προσφέρει εξαιρετικά αποτελέσματα με ακόμη χαμηλότερο κόστος και μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Η αποτελεσματικότητα της οικολογικής προσέγγισης στην εκτύπωση έχει αποδειχθεί από την πρακτική εφαρμογή της. Αυτή η καινοτόμος τεχνική, που αναπτύχθηκε πριν από μια δεκαετία, έχει δοκιμαστεί σχολαστικά σε περισσότερες από 250 συσκευασίες καταναλωτικών προϊόντων στη Γαλλία. Τα αποτελέσματα δεν ήταν τίποτα λιγότερο από αξιοσημείωτα, επιτυγχάνοντας σταθερά μείωση της μέσης κατανάλωσης μελανιού κατά 20 έως 25%, διατηρώντας παράλληλα την ποιότητα και τον αντίκτυπο του μηνύματος των αρχικών δημιουργιών.

Ως παθιασμένος υπέρμαχος της βιωσιμότητας και της οικολογικής ευθύνης στο σχεδιασμό, πιστεύω ακράδαντα στην ανταλλαγή γνώσεων και τεχνογνωσίας για τη συλλογική βελτίωση του περιβάλλοντος μας. Σε αυτό το πνεύμα, επέλεξα να διαδώσω την τεχνική της οικολογικής εκτύπωσης ως πηγή «ανοιχτού κώδικα» μέσω περιεκτικών οδηγών και εκπαιδευτικού υλικού. Ενθαρρύνω τους συναδέλφους σχεδιαστές, κατασκευαστές και επιχειρήσεις να αγκαλιάσουν την οικολογική εκτύπωση και να ξεκλειδώσουν τις δυνατότητες για θετικές αλλαγές στην εκτυπωτική βιομηχανία. Κατά την επίσκεψή σας στη drupa, μπορείτε να δείτε νέα υποστρώματα, νέα μηχανήματα και νέες τεχνολογίες που θα σας βοηθήσουν να μειώσετε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των συσκευασιών, αλλά και να εξετάσετε νέους τρόπους αντίληψης και παραγωγής συσκευασίας.

Συμπερασματικά, η υιοθέτηση της οικολογικής εκτύπωσης δεν είναι μόνο ένα μέσο για την ενίσχυση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, αλλά και μια ευκαιρία για τους σχεδιαστές να σταθούν ως πρωτοπόροι της αλλαγής στο συνεχώς εξελισσόμενο τοπίο του σχεδιασμού και της συνείδησης των καταναλωτών. Μαζί, μπορούμε να συμβάλουμε ουσιαστικά στη διαφύλαξη των πόρων του πλανήτη μας και στη διασφάλιση ενός πιο πράσινου, πιο ελπιδοφόρου μέλλοντος για τις επόμενες γενιές.